As mulleres na historia da arte

Café Con...
Organizado por Mareiras Spacio de Arte y Galantiqua
Ac Palacio del Carmen. Lunes, 4- 4- 2016

   Sabela Fraga toma a palabra. Voz firme. Ven reclamar xustiza para o universo feminino. Está ben documentada. Foron relegadas ó ambiente doméstico e reproductivo. Sufriron agochamento e sometemento. O sistema capitalista só deu opción a homes brancos de, alomenos, clase media. Se acaso a única relación coa arte foi a de ser musas ou modelos. No cine é moitas veces obxecto de desexo, lonxe dun rol digno.

    A historia da arte que se conta sistemáticamente é patriarcal. Cando a súa valía na estética é igual de meritoria ca dos varóns.

   En El Juramento de los Horacios Jacques Louis David dota ós romanos de patriotismo e musculosidade pero as súas mulleres adoptan unha actitude pasiva ó cuidado dos nenos.

   No cadro La misión de la mujer de mediados do XIX George Elgar Hicks reduce as capacidades delas á compañeira do home. Jean Louis Forain retrata a exhibición de prostitutas en El Cliente.

   Outro rol recurrente foi o de de Virxe ou de Eva, a portadora da culpa. Tamén lo estigma de nacer da costela de Adán. Para Rousseau as féminas eran a vergoña da súa familia. En moitas ocasións os seus corpos son símbolo da fertilidade. O famosísimo cadro La libertad guiando al pueblo de Delacroix mantén una actitude cínica.  De seguro que “si unha se atrevese daquela a ir co peito descuberto moriría apaleada”.  

 

   É moi frecuente que as pinturas tiveran como obxecto de pracer dos homes. Moitos aristrócratas se masturbaron con El origen del mundo de Coubert. La Venus de Urbino de Tiziano colocouse nunha habitación onde ía nacer unha criatura para inspirar boa ventura.

   En El Rapto de la hijas de Leucipo de Rubens e El Rapto de Proserpina, escultura de Bernini, parece que as mulleres se deixan capturar. Pero non era algo novo. O poema El arte de amar de Ovidio xa seguía a mesma liña.

   Eses comportamentos chegaron ata hoxe e aínda poden verse nalgunha campaña de publicidade. “As cousas non están melllorando. O panorama é desalentador”. O setenta por cento das estudantes de Belas Artes son mulleres e o Museo do Prado xamais tivo unha directora.

   Hai algúns casos de rapazas que conseguiron triunfar na arte. No XVII Artemisia Gentileschi non puido acceder á Academia. Pero como o seu pai era pintor puido estudiar nun obradoiro. Alí violárona. Ela atormentóuse porque ese home quedou en liberdade. Casou axiña para evitar o escarnio público.  Judit y su doncella decapitando o Holofernes tomouno como unha vinganza personal contra os homes. En Susana y los viejos tamén adoptaba un prisma diferente ó convencional. Destaca o sufrimento da rapaza e non o pracer dos vellos.

   A catalana Remedios Varo ten unha ollada moi personal do surrealismo. En La mujer saliendo del psicoanalista e ela quen tira do home e non o revés.

   A afamada Frida Kahlo retratou un episodio rela de violencia de xénero. Un home asesinara a súa muller a puñaladas.Cando o detiveron alegou que foran apenas“Unos cuantos piquetitos”e así foi como titulou a obra a mexicana. O home aparece nunha actitude impasiva. Sen remordimento algún.

   Nos anos setenta houbo uns seminarios liderados por Judy Cicago e Miriam Schapiro.Tiñan como obxectivos romper cos estereotipos e reivindicar o traballo colectivo.

 

   Logo xurxiron as Guerrilla Girls.  Loitaron contra a discriminación racial desde un punto de vista cómico. Disfrazábanse con máscaras de gorila, identificadas históricamente coa identidade masculina. “Desmitificaban a imaxe de que as feministas están sempre cabreadas”.

 

   A francesa Louise Bourgeois, falecida hai poucos anos, fixo a serie “Mujeres casa”. Critica que o ámbito doméstico actúa como unha cárcel simbólica.

   Bárbara Kruger quere revertir a visión tradicional de que a imaxe da muller teña un matiz sexual. A súa política social ten una idea matriz. “O teu corpo é un campo de batalla”.

   Trala primavera árabe en El Cairo xurxiron varias heroínas como Mira Shihadeb. A policía cargou contra os manifestantes. A desgraciada imaxe da muller co sostén azul apaleada polo exército deu a volta ao mundo. Esta escena inspirou a Bahia Serhab a convertelo en imaxe icónica.  

   A arxentina Hyuro fai intervencións no metro de Madrid. A arxentina reivindica o papel das mulleres traballadoras. Detesta que a comparen con Banksy.

   Este mesmo ano a fotógrafa Berena Álvarez fixo una exposición en Valencia. Aparecían diversas partes da anatomía masculina atadas con cordas. Pero como había tamén un falo a obra foi censurada porque “atentaba contra os valores”. A guatemalteca Regina Jose Galindo xa recibiu varios galardóns coas suas perfomances como método de contestación.