jueves, 26 de septiembre de 2019

Aciago final


*Presentación de Tú no matarás de Julia Navarro en Cronopios (24-IX-2019)

*Artículo publicado en El Faro de Vigo (14 de octubre)

   Julia quería ser bailarina.Probó con el ballet hasta los diecisiete años.Luego ansió ser física.La maestra desconfiaba “la apruebas por los pelos”.Acabó de escritora tras muchos años en el periodismo.Una catarsis.“Tengo llena mi libreta de ideas.Aún no me llegó la crisis de creatividad”.

   “No escribo novela histórica sino pequeñas historias”. Procura que estén bien contextualizadas. “Indago sobre la condición humana. Es el último gran misterio. A Obama leer novelas le sirvió para conocer mejor al ser humano”.

   Le encantan los escritores rusos de finales del XIX. También construían historias con muchos personajes. “Tolstoi no hace novela histórica pero sabe contar el marco. Ana Karenina solo tiene sentido en ese contexto y en ese lugar. Todos somos hijos del tiempo y de las ciudades”.
   Tú no matarás lo tuvo aparcado un tiempo para escribir Historia de un canalla.  Allí también analizó el peso de la conciencia, que siempre aflora. “Nunca podemos escapar de nosotros mismos”. Conoció a gente como Thomas. Pone el ejemplo de los niños que se suicidan porque no soportan el acoso al que son sometidos en el colegio.

   Perdió su última obra el día que debía llevarla a la editorial. Le aconsejaron que denunciara por si al amigo de lo ajeno se le ocurría publicarla. El policía fue sincero “si no aparece en las primeras cuarenta y ocho o setenta y dos horas olvídese”.

   El título procede de lo que le dice un padre republicano a su hijo al empezar la guerra.“Ningún hombre será el mismo si mata”.Ese pronombre inicial sirve para distanciarse del mandamiento.

   “Suelo dejar finales abiertos para que el lector interprete”. Este desenlace no es feliz.“Es lógico, duro, desgarrador. Mis lectores son combativos y me reclaman eso pero si no fuese así sentiría que los estoy estafando; no habría sido verosímil y se caería la historia. No me gustan los happy end de película americana”.

   “Yo mando en mis personajes. Me gusta que sean como alguien que conocemos, que se puedan tocar. Sé que historia quiero contar. Y sé como va a terminar”.

   Escribe en el ordenador pero la última de las supervisiones la hace en papel. “No terminas nunca de corregir. Nunca quedo satisfecha y pienso que la voy a destrozar.”

   Siempre pisa sobre el siglo XX. “Compruebo alguna fecha pero no tengo que hacer una labor intensa de investigación; busqué que se malcomía en el Madrid de la posguerra, cuanto ganaba un abogado, como era el estraperlo…”

   Las novelas son sus hijos. “Cada una te lleva algo de vida. Son dos o tres años. Cada vez que publico sé que me van a juzgar.Cuando me despido de los personajes siento vacío y melancolía. Ya no le puedo decir lo que tienen que hacer. Con algunos de ellos no me tomaría un café”. 

   Se está preparando una serie sobre Dime quién soy. “Me he peleado con los guionistas. No siento mucho cariño por ellos. Odio la escena de la bañera, con la espumita, la toalla en la cabeza y el pie que sobresale fuera”. Piensa que al no existir en la novela, y menos en una conversación dramática, es un pretexto para sacar a la actriz en cueros. 

“Me reservé por contrato que yo diese el visto bueno a la intérprete”;  quiso que fuese Irene Escolar; “es sólida, con formación cultural y teatral, sensibilidad… Dejo a Amelia en sus brazos”. La escritora se paso dos días por el rodaje.  “Si no se corresponde a la realidad seré la primera crítica. Por mis lectores”.

jueves, 19 de septiembre de 2019

Álvaro e Suso


*Coloquio con Álvaro Pino e Suso Blanco Villar moderado por Terio Carrera
Organizado por Ribadoulla na Casa de Cultura de Santa Cruz de Ribadulla (13-9-2019) 

   Para meigo non vale. “Na súa vida gañará unha Volta por etapas”. Foi o que pensou Álvaro Pino cando veu os comezos de Induráin. Recoñece que sinte admiración por Miguel. “É unha persoa sencilla e bondadosa”. O primeiro director do de Ponteareas foi o pai de Purito.

   Suso Blanco Villar e Álvaro Pino son os únicos españois que foron líderes na Volta a España 1986.  “Eu non saía de líder. Era o colombiano Pacho Rodríguez. Mantíñame á expectativa”.
   “Non levabamos casco e ó principio nin gafas”. Aínda conserva a BH coa que gañou. Para Terio é “un tractor pequeno” polo peso que tiña. “Adestrabamos por sensacións. Faltaban tres semanas e non sabías se tiñas que darlle máis ou levantar o pé e descansar. Non sabiamos na-da de watios. Nairo se queixaba dos potenciómetros para criticar a Froome”.  Non abandonaron a bici no faiado.  “Sigo montando tres ou máximo catro días á semana. Nunca máis de 70 km” di o de cabelo branco.“Agora vexo repechos onde antes non había”engade Suso.
   O de Ponteareas é humilde. “Eu non era de clase, era máis limitado. Tiña capacidade de sufrimento.  Suso era unha besta bruta de forza. Comezaba na Ruta do Sol, logo Valencia, Cantabria…  Rendía ben nas dúas primeiras semanas da Volta pero logo lle pasaba factura”.O de Rois triunfou en Santander, no fogar do seu equipo Teka, e cara ó final en Puerto Real.
   Pino colocouse de líder nunha contrareloxo en Valladolid na que quedou cuarto. E o derradeiro día gañou a crono plana de Xerez. “Defendíame pero chegaba ben de forza e de convencemento. Aguantei frente a Millar. Funme crecendo coas referencias. Había adoquín e case me vou fóra a 400 metros do final porque cheguei pasado”.

   Na etapa de Sierra Nevada, que terminaba no Parador, “levaba bastante seguridade. O último compañeiro que aguantou foi Anselmo Fuerte”.
   Preguntaron se na montaña había máis medo ou agradecemento ó público enfervorecido. “Pasabas por un pasillo. Algún agora quere facerse notar para saír na tele pero son moi respetuosos”.
   “Os escaladores de 1´60 ou 1´65 e con 58 kg tremiamos cando ía vento. Tiña a Guido Van Calster para que me axudara nos abanicos”; un día salvouno dun abanico forzado polo Panasonic de Robert Millar. “Poñíame á roda do belga que daba moito gas”. 
   Pero non foi doado. Tivo unha crise nun día de moitísima calor e humidade. “Sudábamos motísimo. Se me dobraban as pernas pero salvei o día”. 
   Álvaro non puido repetir triunfo. “A volta de Giovannetti non a daba gañado eu” ó rematar aquela edición rompín o tendón de Aquiles levando ó neno o colexio. Refírese a do 90.
   Pino insiste en que prefire a Volta como antes. Finais de abril e comezos de maio. “Teka e Zor, de Mínguez e Linares, metían os líderes na Volta a España e logo chegabamos co gancho as outras competicións.   Marino Lejarreta algún ano fixo as tres. Agora corres o risco de que veñan menos figuras”.Terio Carrera teno claro. “Reynolds e os grandes patrocinadores tiñan sempre a cabeza no Tour”. Pero sinte certa nostalxia. “Agora na Volta toda está deshumanizado. Os buses dos equipos serven para agochar ós corredores”.
   Jesús empezou moi xove en profesionais, como foi o caso de Chozas e de Marcos Serrano, con vinte e vinteun respectivamente. “Tiña rivalidade xa desde infantís con Manuel Carrera. Logo fomos compañeiros de equipo no Festina”.










   Blanco Villar sentiu devoción por Bernard Hinault. E Pino dalle a razón. O francés “gañaba Tours, sprints… era un todoterreo”. 
   Tamén teñen verbas de honra para o gran escalador hispano de metade de século.Bahamontes sempre acaba por compararse con ciclistas actuais. “Federico sempre fala en primeira persoa. Xa no lo dicía a nós. Foi grandísimo”.“Organizaba todo.Era un espectáculo”engade Blanco.
    “Rodríguez Magro, que xa non está aquí, é un gregario dos que todos falan marabillas”. Coincide Suso Blanco e engade a José Ángel Vidal, un escudeiro de luxo pese a “non ter grandes condicións”. E lembrou un día que botou una bronca como excepción nun tipo tranquilo. Un currante que estivo a piques de gañar unha etapa no Tour.
  Entre os reis da picaresca Pino fai memoria.“Ás veces faciamos os cinco ou seis primeiros postos na Volta a Asturias. Pedro Muñoz gañou cando tiñamos pensado que o fixera Faustino Rupérez”.  Para o Mundial e o futuro ven candidatos como o mozo belga Remco Evenepoel.
   Botan de menos a camararería. “Cheguei a prohibir o teléfono porque non falaban nin na cea. Daquela saiamos dos hoteis de noite e falabamos nas campiñas en varios idiomas”.
   “Cando estaba o Xacobeo subiu o número de licencias de ciclistas na base. Agora nos campeonatos de Galicia en Monforte só xuntaron 40 corredores na categoría xuvenil”. E nesta Setenta e Catro edición só participaron trinta e seis españois. Pino sinala unha das causas da crise na canteira. “É un deporte moi sacrificado. Teñen que privarse ós 15 anos de non saír de noite”. Para Suso Blanco é o deporte máis duro xunto co atletismo. Pero sufriron moito co cancro do dopping. “A tentación sempre está ahí. Seguirán pasando casos”.
   “O  pinganillo facilita moito. O digo eu que fun director deportivo. Non ten que ver coa falta de competitividade. O que da ordes é o director coa sua estratexia. Astana leva pinganillos e da espectáculo. É máis rápido que ir dando info corredor por corredor”.
   Non abandonaron a bici no faiado.  “Sigo montando en bici tres ou máximo catro días á semana. Nunca máis de 70 km” di o de cabelo branco.“Agora vexo repechos onde antes non había”engade Suso.
   “Non me pareceu ético, legal sí, o que fixo o Movistar. Porque foi una caída masiva na cabeza do pelotón do equipo do líder. Perico e Purito pensaban igual.  Quizais foi una rencilla porque anos atrás parece que o Rabobank lle fixera algo similar a Valverde”.
   Pino admira  a “increíble lonxevidade” do campión murciano. Blanco Villar salienta que “estivo no caixón das tres grandes”. E Terio lembra que “volveu a gañar despois de estar dous anos parado por algo que non se demostrou”.

viernes, 13 de septiembre de 2019

Después de Lope

*Exposición en la Casa Museo Lope de Vega



   Las interpretaciones de Fuenteovejuna fueron paradójicas. Ideologías opuestas, como la Rusia revolucionaria y la Alemania Nazi,aprovecharon desde su óptica la rebelión del pueblo contra las injusticias y el uso de la fuerza contra la opresión. En 1935 se estrenó en Hamburgo con énfasis en los aspectos violentos. En Gran Bretaña Theatre Union y Unity Theatre representaron Fuenteovejuna,como forma de apoyo a la República española durante la Guerra Civil y como crítica a la firma del Acuerdo de no intervención.

   La Italia de Mussolini se decantó más por su lado más frívolo, La niña boba. Se eligió una escenografía minimalista. En el elenco estaba la española Pilarín Muñoz. Y después de la II Guerra también hicieron montajes de El perro del hortelano, La dama boba y El anzuelo de Fenisa, poco conocidos en nuestro país.

   Albert Camus, apasionado de los dramáticos del Siglo de Oro español, versionó El caballero de Olmedo, obra que para Lorca representaba el mejor Lope, apostando por una dimensión trágica. Se lleva a cabo en el Castillo del Rey René, dentro del Festival de Angers en 1957, pues se apuesta por llevar el teatro a espacios patrimoniales como ya hicieran antes Max Reinhardt o el propio Lorca. 

La misma pieza, ahora bajo la dirección de Lluís Pascual,  reapareció en el Festival de Avignon de 1992. Destacaba en la escenografía un inmenso campo de trigo que recordaba a la Castilla del XVII.

   En los últimos años hubo más tributos. Laurence Boswell hizo El perro del Hortelano para la Royal Shakespeare Company dentro de una tetralogía dedicada en exclusiva a la escena española. Quiso resaltar la vertiente más juguetona pero a la par trascendente.

   Y el colombiano Omar Porras se encargó de Peribáñez y el Comendador de Ocaña para la Comédie Française en París, compañía que nunca había representado al Fénix.

martes, 10 de septiembre de 2019

Mulleres de negro


*Coloquio sobre Novela Negra na Feria do Libro de A Coruña (1-8-2019)


   Arantza Portabales é interventora. Escribo para escapar da rutina.Empezou como microrelatista. “Describo pouco. Teño que facer das miñas eivas as miñas afoutezas”.

   “Eu son pragmática es estou moi apegada á realidade. Fixen o esforzo de facer un conto de mouras para contarlle ós nenos. E convencín que no ano 2018 había catro mulleres que falaban cun contestador automático como xa ninguén o fai”.

     “As escritoras do norte temos a nube pendurada e somos máis escuras”. En Beleza vermella hai seis personaxes que uns sospeitan dos outros; están todos no xardín dunha urbanización nun ambiente claustrofóbico. A ausencia de espazo pode axudar á historia.   O horror atrae. Cita o exemplo do caso Julen. “Se un no colexio ten meninxite sempre pensamos se o noso tamén o ten”.  Se o tren do Alvia fose en Rusia non sentiriamos o terror tan preto.  Tamén reconforta que o escritor pense por nós”.


   María Oruña exerceu dez anos como avogada laboralista.“Non baixaba a calabozos”.

   “A etiqueta de novela negra diluise. O mundo cambiou nos últimos 50 anos. Os psicó-logos din que a novela negra é unha forma de ter controlado o mal. Case sempre pillan ao malo. É un xeito de conseguir o equilibrio,algo que na vida non é posible”. Entreter ó
lector é dificilísimo.“A veces non se nos considera alta literatura;¡ é algo moi inxusto!”.

   “As novelas son un xogo. Escribo híbrido:histórico,intimista,negro,misterio”. Son fantasiosa, peliculeira” pero “non creo na maxia nin nos espíritus. Penso que son un fraude para o lector”. Ambientou as súas novelas en Cantabria, de onde é a súa familia paterna. Debería ser nomeada filla predilecta de Suances. “Non me preguntedes se a paisaxe é un personaxe máis”. 



   En Infamia Ledicia Costas céntrase no abuso dos nenos, do poder… Temas moi sensibles. “Quería afondar na psicoloxía dos personaxes. Quería facer un thiller psicolóxico. Púxenlle Merlo pero realmente é Beade.   Onde me criei en liberdade dende os 6 aos 14 anos.  As miñas amizades máis potentes son de esa época”.

    Interesada polo lado máis perverso do ser humano como xa fixera en Un animal chamado Néboa.  Marcada por casos como o de Marta del Castillo. “Son hipersensible e valoro moito as emocións”.