O galego máis galego de tódolos galegos

*Conferencia de Hakan Casares en homenaxe do seu pai (8-3-2017)

*V Semana Cultural de San Rosendo do Seminario Menor de la Asunción

*Autor homenaxeado co gallo das Letras Galegas 2017

   “Todos temos unha visión idealizada dos nosos pais; pero se hai xente que pensa do mesmo xeito resulta moi agradable”. Son moitos os que recoñecen a bondade do proxenitor de Hakan.

   Naceu en Ourense. Foi moi novo a Xinzo. Era fillo dun mestre de escola, “o que non era garantía de opulencia”.Era paciente e comprensivo cos alumnos e moi adiantado o seu tempo. O propio fillo sería un dos seus pupilos. A nai, Manolita, quedou orfa axiña e criouna un coengo. Tres dos seus irmáns acabarían por ordenarse como sacerdotes. A nai falaba castelán e o pai galego. Casaron pouco despois de rematar a guerra.

   Era a España pobre do primeiro franquismo.  Carlos non pasou fame. Había porcos, vacas e labranza. Non lle deixaban merendar na rúa para que os nenos sen cartos non sufrisen máis.

   Por influencia materna acode ao Seminario Menor de Ourense. “Tiña vocación de sacerdote”. Formouse no humanístico e persoal.  O profesor Agustín Madarnás recomendoulle ler a Azorín. Seleccionou unha das súas redaccións como das mellores da clase. E instruíuno na importancia de escribir con sinxeleza e claridade. Ademais nesa biblioteca formouse nos clásicos gregos e latinos.  Escribiu un xornal el só, El averno, que lían os seus mestres e compañeiros.

   Amígase con Antonio Rodríguez, o bibliotecario de Xinzo, quen lle cedeu as chaves para que fose cando quixese. Incluso lle deixaba pedir obras do seu interese. Afeccionouse polos grandes da literatura universal, especialmente os xenios do XIX como Balzac ou Dickens.

   Abandona o Seminario. Disgusto para a nai. “Alégrome porque senón eu no tería nacido”. Fixo o bacharelato por libre. “Nunca estivo orgulloso da sú poesía”. Xa comeza a gañar os primeiros certámenes literarios. Nun deles coñece a Vicente Risco que pese a saber de todo nese momento estaba denostado. Tamén trata co pintor Quessada e con outros intelectuais ourensáns. Forman unha tertulia. Carlos disfrutaba moito. Era un excelente narrador oral. “Resultaba engaiolante”. Contaba tódolos días á beira do lume e xamais repetía unha historia. Decicidiu de forma consciente escribir sempre en galego.

   Matricúlase en filoloxía románica en Compostela. Entra en contacto coa vida bohemia. Coñece a Ramón Piñeiro, benquerido amigo, que era o líder dos galeguistas do interior, os que non emigraron.  Casares comeza o seu activismo nas asociacións de estudantes.

   Publica os primeiros contos na Revista Grial. No 67 Vento Ferido, un libro de relatos “fáciles de ler”. Toca moitos dos temas que serán recurrentes na súa obra: o amor imposible, a denuncia da violencia gratuíta, relativiza as posicións encontradas…  Será moi exitoso A galiña azul.

   Comeza a exercer de mestre en Viana do Bolo. Aínda non podía facelo en galego. Interviu nun conflicto no comedor e o despediron, impedíndolle impartir clase en toda Galicia. Marcha a Euskadi. Escribe Cambio en tres. Tamén participa na edición porque xa formaba parte de Galaxia.  Inicia o seu labor ensaístico. Estuda a obra de galeguistas senlleiros, Curros, Risco, Pedraio ou Ánxel Fole.

   Retorna a Ourense. No tren coñece a Kristina, rapaza sueca que traballaba en grandes veleiros. Ía ir ao Caribe pero tivo un desencontro co capitán e baixa en Santander. Entón, buscou outro navío para traballar. Viña en dirección ó porto da Coruña cando se cruzaron. Carlos aínda non falaba ben o inglés.  Invintoulle a vir a coñecer Santiago antes de levala a tomalo barco á cidade herculina. Ó final o perderon e as seis semanas casaron. “Un frechazo importante”.

    Carlos entra en contacto con Suecia e aprende a falalo seu idioma con moita soltura.Tratába-se dun país que nos 70 eran moi diferente a España. Unha sociedade igualitaria e con moita solidariedade. Non había ninguén sen fogar. Nin persoas que se aproveitasen dos servizos sociais.

    Gaña as oposicións e asígnanlle un centro público de Cangas. Axiña o expedientaron porque era un claro opositor á Dictadura. Xoguetes para un tempo prohibido foi moi popular.

   Comeza a súa obra xornalística. Escribiu un artigo diario durante unha década. Primeiro en La Región e logo na sección “Ledicia de ler” de La Voz de Galicia.

   Entra na RAE. Foi o membro máis mozo en acceder. Consciente da importancia da internacionalización da lingua, traduce El Principito ao galego. Daquela case non había literatura universal en galego.

   Os escuros soños de Clío introduce a temática histórica pero tratada con sentido do humor. Ilustrísima fala da tolerancia.

   Tivo un fugaz paso pola política.Foi unha experiencia efímera de catro anos.Influiu o seu compromiso con Ramón Piñeiro. Os cataláns e os vascos ían gozar de certo autogoberno e non estaba tan claro que os galegos o lograsen. Non querían un agravio comparativo. Carlos forma parte do primeiro Parlamento Autonómico. Foi independente pero nas listas do PSOE. Quería que o galeguismo fose algo transcendental ós partidos. Puxeron o xerme da lei de normalización lingüística. Conseguirán a presencia do idioma de Rosalía na televisión, radio e ensino.

   Sucede a Piñeiro ó fronte da Editorial Galaxia, que dirixirá ata o seu pasamento en 2002. Cando no 87 escribe Os mortos daquel verán non era habitual que se falase da Guerra Civil.En literatura infantil adicará catro volumes a Toribio, un neno inventor de oito anos.

  A súa nova sección en La Voz chamase “Á marxe”, nun xornal que tiña pouco contido en galego. Adoitaba estar na derradeira páxina e acostumaba ser o primeiro que lía moita xente. Quería que resultase atractivo, sinxelo e doado de comprensión. Roubáballe moito tempo. “Cando non tiña o tema agustiábase un pouco”.

   Finou Piñeiro e escribiulle unha biografía en homenaxe. Gaña o Premio Julio Camba de xornalismo. Nos noventa invítano a universidades de medio mundo, en Cuba, Rusia ou Estados Unidos. Convídano a viaxar en tren, medio que lle fascinaba, con outros escritores por toda Europa. E noméano delegado de ACNUR en Galicia. No 96 chega a presidente do Consello da Cultura Galega.  Reflexiona sobre o papel dos intelectuais en Deus sentado nun sillón azul.     “Levoulle moito traballo porque non era un autor que escribise de forma espontánea”. Escribiu sobre Hemingway,do que traducira El viejo y el mar, pois “lle gustaban os tipos peculiares”.

   “Perdín o meu pai moi novo”. De súpeto atopouse mal e morreu dun infarto. O sol do verán foi o seu testamento literario, “A primeira obra que me deu a ler”.