A cámara de Miguel

*Darío Villanueva considera "El Quijote"como unha obra precinematográfica

Conferencia facultade de Filoloxía da USC 

(24 de outubro de 2016)

   María do Cebreiro presentou a un  home de “traxectoria vizosa e marabillosa”.  Nos últimos anos abordou os vínculos entre literatura e cidade. Xa ten estudiado dabondo a Torrente, Vargas Llosa, Emilia Pardo Bazán ou Sánchez Ferlosio. Pero, ante todo, é un destacado cervantista como demostrou no seu discurso de entrada na RAE.

   Nas culturas analfabetas o oído leva á vista. O contrario ocorre no mundo trala invención da imprenta por Gutenberg.

   En Enrique V de Shakespeare hai un coro que fala cos espectadores para contarlles unha batalla. Pero, por ter unha escenografía pobre, solicítase á xente que potencie a imaxinación.

   Harold Bloom escribiu sobre Cervantes e Shakespeare. Atribúelles a primacía dos escritores occidentais desde o Renacemento ata agora.A poesía do Bardo ensina a falar con nós mesmos. Pero Quijote e Sancho se escoitan e manteñen receptividade. “Intercambian rifas ou opinións”.Ortega y Gasset percatouse que as palabras máis repetidas son“dixo”e“respondeu”.

   Cen escritores de cincuenta e catro países elixiron El Quijote no 2002 como a mellor obra de ficción da historia da humanidade.A enquisa fixérona o Instituto Nobel e o Club do Libro Noruego.

   Vargas Llosa dixo unha vez “Antes que nada Don Quijote de la Mancha é a imaxe. A dun fidalgo cincuentón embutido nunha armadura anacrónica e tan esquelético coma o seu cabalo acompañado por un campesiño basto e gordinflón montado nun asno”.

   Incluso Valle Inclán destacou a “visualidade” de El Quijote.Unha obra da que se elaboraron as primeiras ilustracións coñecidas incluso antes de que se publicara a segunda parte en 1614. Foi nunha festa alemana que celebraba o bautizo do herdeiro.

   Cervantes quería aproveitar os recursos do insólito, do peregrino. “El Quijote ten espectáculos de raíz barroca”, enredos con gran escenografía.

   A maioría das aventuras comeza con gritos que logo teñen que ser vistos. É que ver, mirar e todo o campo semántico dos ollos son trascendentais en tódalas peripecias do manchego.Apreciase esta redundancia no pasaxe de Doña Rodríguez do capítulo XLVIII.

   En El Quijote cúmprese aquel proverbio latino “Home son e nada humano é alleo a min". Hai metaficción pois cóntase unha historia e, á vez, como vai sendo contada.

   Demostrouse que en El Quijote hai un xermolo de relato curto. A modo de novela exemplar. Pero logo o de Alcalá percatouse do potencial que tiña para facer algo maior.

   As andainas do fidalgo aproveitaronse para facer espectáculos de lanterna máxica desde o XVIII.Logo adaptouse ó cinema.Calcúlase que máis de douscentas veces.Cervantes se adicaría máis a séptima arte co teatro, “un falso amigo do cine con máis limitacións”.

   Como en La Eneida hai moitos elementos precinematográficos.Cervantes resolve situacións con gags e imaxes dinámicas.O cabaleiro ve unha realidade quimérica e distorsionada, moi distinta do resto dos personaxes.A perspectiva de Sancho é máis fidedigna.