Gabanzas ó mindoniense

Armando Requeixo e Santiago Lopo falan de Álvaro Cunqueiro no Ciclo 10 años, 10 autores, 10 libros da Cidade da Cultura (1-X-21)

O pai foi boticario. Un gran amigo de Leiras Pulpeiro. É posible que, pouco antes de morrer, participase no parto de Álvaro. O médico dedicoulle un poema á Mariña e Cunqueiro ducias de artigos.

Adicáronlle o día das Letras Galegas o primeiro ano que se podía, en 1991. Juan Puchades encargouse de facerlle una escultura de bronce en Mondoñedo. Pepe Cunqueiro díxolle ao artista que el sería o modelo. “Juan pasounas canutas porque o irmao ía mirando os avances”.

En Cunqueiro é fundamental o camiño, a viaxe da vida. Moitas veces no mar. Ás veces son soñadas ou estáticas. Unha búsqueda do retorno ao paraíso. Santiago Lopo lembra que o embaixador de Miranda facía sempre un índice onomástico nos seus libros onde aclaraba algunhas cousas. Cunqueiro amaba a Bretaña. En Crónicas do sochantre cruzan eses territorios en carruaxe. A primeira vez que escribe sobre esa rexión francesa non a pisara nunca. Contan que había un tipo en Ribadeo que lle contaba historias de alá. Tamén lía as Guías Michelín. Despois de coñecer aquelas terras preguntáronlle como eran e respondeu “tiveron o gusto de creala como a imaxinara”. O mindoniense é patrimonio galego pero tamén bretón; alí o estudian como propio. Chegou a con-seguir que un gaiteiro bretón viñese a tocar a Vigo. Tempo despois autores como Claudio Rodríguez Fer ou Olga Novo impartiron clases en Bretaña. Comenta Requeixo “sentímolos como irmáns por historia, costumes ou paisaxes. É como ir a Fisterra. Sentes máis nostalxia cando cruzas a Meseta”.

Definía a súa cidade natal como “cidade de Galicia sonada polos bispos e polo cabalar das San Lucas, rica en pan, auga e latín”. Expliquemos punto por punto. Aínda que por tamaño hoxe sería una vila é cidade desde que lle deu ese título o monarca Alfonso VII na metade do XII. O autor de Merlín e Familia confesou que noutra vida non lle importaría ser bispo neste pobo levítico. Hai moito equino e esa festa, que tan ben debuxou Xosé Vizoso, ten moita tradición. O pan é de calidade, con sona como o de Cea, Carral ou Carballo. Un cuarto de século máis xoven que Cunqueiro é Carlos Folgueira, O Rei das Tartas, que acabaría triunfando coa fariña. A boa auga, nese verdoso e ventoso val, tamén explica a calidade do pan. E rica en latín pola longa vida do Seminario de Santa Catarina que nace pouco despois do Concilio de Trento. Os alumnos procedían dun amplo territorio que abrangue desde Terra Chá ao Occidente de Asturias e Ortegal. Polas súas aulas pasaron personalida-des como Nicomedes Pastor Díaz, Noriega Varela, X. M.Díaz Castro, Aquilino Iglesia Alvariño ou Ramón Villares. Cunqueiro de neno escoitaba as clases do Seminario cando tiñan as ventás abertas. Coñeceu así a Virxilio e Horacio e sen ser moi bo nesta lingua amábaa con paixón.

En Compostela matriculouse en Filosofía e Letras. Non ía moito as aulas, prefería os faladoiros de El Español e o Derby. Alí comezou a camaradería con Torrente, co que tamén coincidiría en Madrid. Un dos seus mestres foi Moralejo, o avó, co que “suspendo coa regularidade dun reloxo suízo”.

Aínda que é pangalaico Cunqueiro tamén é un persoeiro de Vigo. Se Ourense foi a Atenas de Galicia no primeiro tercio do XX a cidade olívica seríao na segunda metade. Galaxia, Xerais, Fundación Penzol e figuras como Xosé María Castroviejo. Con Paco del Riego pasaba algunhas tardes estivais na Praia de Panxón.

Outro bo amigo era Ánxel Fole. “Estudaran xuntos e ambos sentían debilidade polos tolos”.