As orixes do cinema galego

*Sesión de Os Luns do Ateneo de Santiago (27-11-2017)  

  Euloxio Ruibal pertenceu ó Grupo Lupa. Hoxe presenta con pausa a Miguel Anxo Fernández. O do chapeu, creador do detective Frank Soutelo, foi presidente do Cineclube do Carballiño.

   Comezou polo final. Somos un país con apenas 200 pantallas grandes distribuidas polas capitais e vilas galegas. “Sería pouco máis dun millón que teñen acceso ó cinema sen desprazarse; quedaría millón e medio que dependen de iniciativas institucionais como as de Agadic”.

   “Non sexamos tan papanatas para pensar que os americanos non fan tamén cinema de calidade. O que pasa é que naceron con ese espíritu do espectáculo”.

   En Galicia hai caviar. Dhogs é unha película impactante, violenta e cun modelo de produción non industrial. Vaca Films está entre as produtoras máis fortes de España.“Vin un minuto de La sombra de la ley é quedei abraiado. Un milagre” cun orzamento axustado. Bambú e outra produtora potente;roda Fariña, “que vai un pouco ó tópico pois o público demanda thrillers”.

 “Galicia tivo relación co cine desde o minuto cero”.Carolina Otero tiña mala sona pero chegou a ser multimillonaria.A de Valga xa estaba en 1895 no Kinetoscopio de Edison con Danza Andaluza.Felix Mesguich,do equipo dos Lumiére,gravouna en San Petersburgo en1898.O xa desaparecido Xosé Luis Cabo aportoulle inxente documentación para que fixera un libro sobre A Bela.

   En 1897 entra o Cinematógrafo na Coruña. Sellier Loup filma o enterro do Xeneral Sánchez Bregua o 20 de xuño. Tardou en recoñecerse que eran imaxes anteriores ás da misa do Pilar.

   José Gil y Gil  é o artífice da primeira ficción galega, Miss Ledyia, en 1916. A cinta, de 16 minutos, permanecía gardada na Caixa forte de Museo de Pontevedra e a Filgueira Valverde costoulle entregala para a súa restauración. As rodaxes foron na Toxa e Pontevedra.  Gil era fotógrafo, “como cineasta era frouxo”. Facía travelling colocando a cámara nun coche. É icónica a imaxe de Castelao, caracterizado como pastor proestante, erguendo unha pistola.

   Nos anos 20 hai rodaxes do cine español en Galicia.Bos exemplos son Carmiña,flor de Galicia, cun cartaz sen nomes dos actores, La Virgen de Cristal ou Odio,”que tivo moito predicamento”.

   Do 1930 é La tragedia de de Xirobio que nunca chegaría a estrearse. Naceu a partir dun conto de Cousas de Castelao.  Os irmáns Barreiro fundan a Produtora Folk, “un noticiario galego, case un antecedente do Nodo”; Por una Galicia mejor, por unha Galiza nova é un alegato “propagandístico e vangardista” a prol da campaña do Estatuto.

   Os da Escola Documentalista Ourensá acabaron distanciados ideolóxicamente. Antonio Román é o artífice de Canto de emigración. Romance en imágenes sobre motivos gallegos. José Suárez comezou Mariñeiros en Bueu pero tivo que rematala no exilio de Uruguai. Carlos Velo fixo o documental Finis Terrae no 35; Gillo Pontecorvo recoñeceu que La Batalla de Argel ten moito influxo de Torero.  Como o director galego era republicano logo dirían que era mexicano.

  O Franquismo tiña vocación claramente centralista.O cine non era unha excepción.Todo xiraba ó redor de Madrid e a Meseta.“Antonio del Amo viña da República e tivo que agochar a orella e facer cine con Joselito”.Xa tiñamos actores de éxito como Antonio Casal e Fernando Rey.